Ο χρυσός αποτελεί προσφιλές μέσο προστασίας του πλούτου των επενδυτών, για διάφορους λόγους. Το πολύτιμο μέταλλο δεν φθείρεται, ούτε καταστρέφεται, με αποτέλεσμα να μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο αποθήκευσης αξίας για πολλά έτη. Επιπλέον, προτιμάται από τους επενδυτές γιατί συσχετίζεται αρνητικά με άλλες τοποθετήσεις, όπως αυτές των μετοχικών τίτλων. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν όμως την τιμή του;
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του χρυσού και οι τρόποι με τους οποίους την επηρεάζουν αναλύονται παρακάτω.
- Η ζήτηση για χρυσό. Η αύξηση ή η μείωση της ζήτησης του χρυσού σε μεγάλες αγορές που σημειώνουν μεγάλη ζήτηση σε χρυσό για την παραγωγή κοσμημάτων, έχει επίπτωση στην τιμή του. Μια αύξηση του εισοδήματος σε συνδυασμό με οικονομική ανάπτυξη, η οποία οδηγεί στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και συνεπώς στην αυξημένη ζήτηση του χρυσού, καθώς πρόκειται για αγαθό πολυτελείας (αφού έχει εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης >1), θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση της ζήτησης για χρυσό. Η ζήτηση αποτελεί έναν εκ των σημαντικότερων παραγόντων που επηρεάζουν την τιμή του χρυσού. Συνοψίζοντας, όσο αυξάνεται η ζήτηση του χρυσού, τόσο αυξάνεται και η τιμή του χρυσου (ανάλογα μεγέθη).
- Η επένδυση. Η επιλογή του χρυσού και η τοποθέτησή του σε ένα επενδυτικό χαρτοφυλάκιο, με σκοπό ο επενδυτής να διαφυλάξει την αξία του σε περιόδους οικονομικής ανασφάλειας ή ενάντια στον πληθωρισμό, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησής του και, κατ’ επέκταση, σε αύξηση της τιμής του, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Ο χρυσός επιλέγεται για επένδυση καθώς αποτελεί εξαιρετικό επενδυτικό μέσο διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου αλλά και διαφύλαξης αξίας. Οι επενδυτές στρέφονται σε αυτόν σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση του πολύτιμου μετάλλου. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως αυτή ήταν η κυριότερη αιτία πίσω από την αύξηση της τιμής του χρυσού την τελευταία δεκαετία.
- Ο πληθωρισμός. Σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού οι επενδυτές, για να αποφύγουν τη μείωση της αξίας των χρημάτων τους, θα καταφύγουν σε άλλα αγαθά που διατηρούν αξία. Ένα από αυτά είναι ο χρυσός. Για την ακρίβεια, ο χρυσός είναι ένα αγαθό που φαίνεται να αντιστέκεται στις πληθωριστικές πιέσεις και να διατηρεί την αξία του ή να την αυξάνει. Βέβαια, πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξετάζουμε και τα πραγματικά επιτόκια. Για παράδειγμα, αν ο πληθωρισμός είναι στο 10%, ενώ τα επιτόκια στο 12%, η αξία διαφυλάσσεται. Πρόβλημα εδώ για τους επενδυτές αποτελεί το γεγονός ότι σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού είναι πιθανότερο να επικρατούν αρνητικά πραγματικά επιτόκια.
- Η αξία του δολαρίου. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το δολάριο των ΗΠΑ (USD) καθιερώθηκε ως το παγκόσμιο νόμισμα των περισσότερων συναλλαγών και άρχισε να παίζει σημαντικό ρόλο τόσο ως μέσο ανταλλαγής όσο και ως μέσο αποθήκευσης αξίας. Πολλές οικονομίες ανά τον κόσμο διατηρούν τα διαθέσιμά τους σε αμερικάνικα δολάρια. Ομοίως, τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ έχουν γίνει η δημοφιλέστερη τοποθέτηση των επενδυτών παγκοσμίως. Επομένως, κατά το παρελθόν οι επενδυτές στρεφόταν συχνά στο δολάριο θεωρώντας πως αυτό θα διατηρήσει την αξία του και θα αποφύγει την πιθανότητα σημαντικής υποτίμησης. Μπορούμε, λοιπόν, να συμπεράνουμε ότι στην περίπτωση που υπάρξει υποψία πτώσης της τιμής του δολαρίου, οι επενδυτές ενδεχομένως να αποφασίσουν να πουλήσουν τις επενδύσεις που κατέχουν σε δολάριο, αντικαθιστώντας τα με άλλα νομίσματα ή χρυσό, οδηγώντας την τιμή χρυσου σε άνοδο.
- Τα αποθέματα των Κεντρικών Τραπεζών σε χρυσό. Οι Κεντρικές Τράπεζες κατά κανόνα διατηρούν αποθέματα σε χρυσό. Ωστόσο, ίσως προτιμήσουν να κατέχουν ομόλογα ή μετοχές παρά χρυσό στα χαρτοφυλάκιά τους, καθώς αυτά τα προϊόντα προσφέρουν αποδόσεις. Αν, παρ’ όλα αυτά, οι Κεντρικές Τράπεζες αποφασίσουν να αυξήσουν τα αποθέματά τους σε χρυσό, αυτή τους η ενέργεια θα προκαλέσει αύξηση της ζήτησης και τελικά άνοδο της τιμής.
- Η έλλειψη “ασφαλών επενδυτικών καταφυγίων” (“safe havens”). Οι επενδυτές, εξαιτίας των φόβων τους για υποτίμηση του δολαρίου και της επίπτωσης του συνεχώς αυξανόμενου δημόσιου χρέους, αναζητούν άλλα νομίσματα για να επενδύσουν, για παράδειγμα το ελβετικό φράγκο ή το ιαπωνικό γιεν τα οποία θεωρούνται ασφαλή καταφύγια. Από την άλλη πλευρά, οι εν λόγω χώρες θα προσπαθήσουν να παρακάμψουν μια σημαντική ανατίμηση των νομισμάτων τους ως συνέπεια της αυξημένης ζήτησης, επειδή κάτι τέτοιο θα ελάττωνε την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών τους. Με βάση, όμως, τα σημερινά δεδομένα κανένα νόμισμα δεν εμπνέει αρκετή ασφάλεια στο επενδυτικό κοινό, και έτσι εμφανίζεται η ανάγκη της εναλλακτικής τοποθέτησης, όπως αυτή του χρυσού, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο της τιμής του.
- Το κρατικό χρέος των ΗΠΑ. Αν η αγορά αναμένει τον εκτροχιασμό του επιπέδου χρέους των ΗΠΑ, θα οδηγήσει το δολάριο σε υποτίμηση και τα χρηματοοικονομικά μέσα που διαπραγματεύονται σε δολάριο στην απώλεια αξίας. Κατά συνέπεια, οι επενδυτές θα πουλήσουν τα αμερικανικά γραμμάτια Δημοσίου (US treasury bills) που έχουν στην κατοχή τους και θα αγοράσουν χρυσό, με το προφανές αποτέλεσμα της ανόδου της τιμής του.
- Η νομισματική πολιτική. Μια ποσοτική χαλάρωση (QE) δημιουργεί την αύξηση της προσφοράς χρήματος. Αυτό όμως πιθανώς να οδηγήσει σε πληθωριστικές πιέσεις, οπότε υπάρχει περίπτωση εξαιτίας αυτών των πιέσεων οι επενδυτές να στραφούν στο ασφαλές καταφύγιο του χρυσού.
- Οι τιμές των μετοχών. Η αγορά των μετοχών μπορεί να αυξήσει την αξία του χαρτοφυλακίου. Παραταύτα, σε περιόδους ύφεσης οι μετοχές έχουν ην τάση να χάνουν την αξία τους. Τότε οι επενδυτές είτε στρέφονται στο χρυσό είτε απλώς τον συμπεριλαμβάνουν ως μέσο αντιστάθμισης στα χαρτοφυλάκιά τους, λόγω της αρνητικής συσχέτισης των μετοχών με αυτόν. Όταν οι τιμές των μετοχών μειώνονται κατά ένα ποσό μεγαλύτερο των δύο τυπικών αποκλίσεων, η συσχέτιση του χρυσού με τις μετοχές τείνει να είναι αρνητική, σε αντίθεση με τη συσχέτιση των περισσότερων άλλων εμπορευμάτων με τις μετοχές, η οποία αυξάνεται σημαντικά. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν η οικονομία παρουσιάζει ανάκαμψη και οι τιμές των μετοχών αυξάνονται ραγδαία, οι τελευταίες συσχετίζονται με το χρυσό με μια τάση θετική. Η εξήγηση είναι ότι στις ισχυρές οικονομίες οι μεν τιμές των μετοχών τείνουν να αυξάνονται, οι δε καταναλωτές προσβλέπουν στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος τους προς δαπάνη, η οποία δαπάνη μπορείνα γίνει σε κοσμήματα ή ηλεκτρικές συσκευές, απόφαση η οποία, εντέλει, θα στηρίξει τις επιδόσεις του χρυσού.
- Η κερδοσκοπία. Όπως κάθε εμπόρευμα, έτσι και ο χρυσός μπορεί να χρησιμοποιηθεί με στόχο την κερδοσκοπία. Αν βραχυπρόθεσμα παρουσιαστούν διακυμάνσεις στην τιμή του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους κερδοσκόπους για βραχυπρόθεσμες αγοραπωλησίες οι οποίες θα δώσουν ως αποτέλεσμα υψηλά κέρδη.
Παράγοντα της τιμής του χρυσού, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει κανονικά στα περισσότερα εμπορεύματα, δεν αποτελεί η προσφορά του. Η προσφορά του χρυσού είναι σταθερή γιατί ταυτίζεται με τα υπέργεια αποθέματά του, και επομένως δεν επηρεάζει την τιμή του.