Παιδαγωγική και Φιλοσοφία της Παιδείας ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠ.ΠΑΙ.Κ

Παιδαγωγική και Φιλοσοφία της Παιδείας ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠ.ΠΑΙ.Κ (Σημειώσεις)

Ορισμός της Φιλοσοφίας

Η λέξη φιλοσοφία είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν (αγαπώ) και τη λέξη σοφία, δηλαδή αγάπη για τη σοφία.

Φιλοσοφία είναι η μελέτη που ασχολείται με ερωτήματα και προβλήματα που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά, θεμελιώδη, ή έσχατα, όπως αυτά της ύπαρξης, γνώσης, αξίας, αιτίας, γλώσσας και του νου. Ξεχωρίζει από την κριτική και γενικώς συστηματική προσέγγιση των θεμάτων και την οικοδόμησή της πάνω σε λογικές εξηγήσεις. Η θεωρητική ενασχόληση που επιχειρεί να δώσει μία συνολική εικόνα για τον κόσμο και τη ζωή.

Αντικείμενα της φιλοσοφίας

Γνώση και επιστήμη

Ηθική και πολιτική

Πολιτική φιλοσοφία 

Από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι σήμερα, η πολιτική φιλοσοφία ασχολείται με ζητήματα που σχετίζονται με την οργάνωση της κοινωνίας, με τα πολιτεύματα, με τη δημοκρατία και τους πολιτικούς θεσμούς, με τις έννοιες της ελευθερίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης.

Αισθητική θεωρία: ασχολείται με τις αισθητικές αξίες, το ωραίο, το άσχημο, το χαριτωμένο, το κωμικό, το γραφικό, το γκροτέσκο (εκχυδαϊσμένο), φιλοσοφία της τέχνης, φιλοσοφία της τεχνικής/της τεχνολογίας.

Η θεωρία των Ιδεών

Η θεωρία των Ιδεών αποτελεί την απάντηση του Πλάτωνα στο ερώτημα της γνώσης

Ιδεαλισμός  Η νόηση έχει τον πρώτο ρόλο έναντι των αισθήσεων, οι οποίες μπορεί να οδηγούν σε μια γνώση πρόσκαιρη και απατηλή.

Η πραγματική γνώση οφείλει να οδηγεί στην αντικειμενική αλήθεια.

Προκειμένου να εξηγήσει την υπόσταση των Ιδεών, ο Πλάτων διακρίνει δύο κόσμους, τον κόσμο των αισθητών και τον κόσμο των Ιδεών.

Ο κόσμος των Ιδεών αποτελεί τον κόσμο της αιώνιας αλήθειας και της απόλυτης αντικειμενικότητας. Οι πλατωνικές Ιδέες είναι αιώνιες, άφθαρτες και αμετάβλητες.

Η αλληγορία του σπηλαίου σχετίζεται με το ζήτημα της γνώσης και της παιδείας.

Κατά τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι αθάνατη, προϋπάρχει του σώματος και κατά την παραμονή της στον επουράνιο κόσμο έχει λάβει γνώση των Ιδεών.

Η πραγματική γνώση είναι η γνώση των Ιδεών (ἐπιστήμη).

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται διαλεκτική και αποτελεί για τον Πλάτωνα την ύψιστη επιστήμη, την επιστήμη των επιστημών.

Η ηθική του Αριστοτέλη

Ηθικά Νικομάχεια. Η ηθική του Αριστοτέλη αποσκοπεί στη διερεύνηση των αρετών ως το θεμέλιο της ηθικής πράξης.

Ο Αριστοτέλης διακρίνει τις αρετές σε διανοητικές και ηθικές. Διανοητικές αρετές: Σοφία, φρόνηση, μνήμη κ.τ.λ.  Ηθικές αρετές: Ανδρεία, μεγαλοψυχία, δικαιοσύνη κ.τ.λ

Παιδεία

Ορισμός Παιδαγωγικής

Στους ελληνιστικούς χρόνους, ο όρος παιδαγωγώ άρχισε να σημαίνει ανατρέφω, εκπαιδεύω.

Ο όρος σημαίνει την αγωγή, την καθοδήγηση του παιδιού (ανατροφή, μόρφωση). Αναφέρεται στην επιστημονική αγωγή του παιδιού, στις αρχές και τις μεθόδους της ανατροφής του. Δηλώνει ένα σύνολο συγκεκριμένων δραστηριοτήτων με στόχο την αγωγή και τη μάθηση των παιδιών. Δεν αφορά μόνο το σχολείο, αλλά και όλες τις διαδικασίες και δομές, που συνδέονται με τη μόρφωση του ανθρώπου.

Ο εκπαιδευτικός δεν είναι αποκομμένος από την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα.

Η λειτουργία της φιλοσοφίας δεν περιορίζεται στην περιγραφή και ερμηνεία του κόσμου, αλλά επεκτείνεται και στην κριτική των κοινωνικών συνθηκών και της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας.

Συλλογισμός του Καντ

Ο άνθρωπος είναι ζώο λογικό, αλλά δεν γεννιέται λογικό, γίνεται λογικό. Γίνεται λογικό μέσα από την εκπαίδευση και την αγωγή. Γι’αυτό και η παιδαγωγική πρέπει να αναχθεί σε επιστήμη, όχι να είναι τέχνη, για να κάνουμε τους ανθρώπους λογικούς, να κάνουμε τους ανθρώπους, ανθρώπους

Ορισμός Φιλοσοφίας της Παιδείας

Η παιδεία αποτελεί αντικείμενο της φιλοσοφίας από τις απαρχές της.

Η φιλοσοφία της παιδείας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη μεθοδολογία της φιλοσοφίας.

Κυριότεροι κλάδοι της Φιλοσοφίας

Η γνωσιολογία ή φιλοσοφία της γνώσης

Η μεταφυσική οντολογία

Η πρακτική φιλοσοφία (ηθική, πολιτική, Αισθητική, Τέχνη)